ذهن انسان هزارتوی پیچیدهای است که به دنبال میانبر برای تسهیل یک تصمیمگیری ممکن است شما را به راحتی فریب دهد. این خطاهای ذهنی در مواردی میتواند حتی موجب خسارتهای جبران ناپذیر در دنیای مدیریت کسب و کار شوند. با این مقاله همراه باشید تا با رایج ترین خطاهای انسانی و نحوهی جلوگیری از آنها آشنا شوید.
خطاهای شناختی چیستند؟
خطاهای ذهنی یا سوگیریهای شناختی الگوهای اشتباهی هستند که ذهن انسان برای دریافت سریع پاسخ یک مسئله از آنها استفاده میکند. با شناخت این خطاها میتوان با ساز و کار ذهن بیشتر آشنا شد و از تصمیمگیری و قضاوتهای اشتباه جلوگیری کرد.
با دریافت این فایل کمکی رایگان، دانش خود را به یک برنامه کاری قابل اجرا تبدیل کنید.
۱۳ خطای شایع ذهنی انسانها
1. خطای تایید
ذهن انسان مایل است اطلاعاتی را بپذیرد که باورهای قبلی او را تایید میکند. در واقع وقتی فرد عقیدهای دارد، به طور ناخودآگاه دنبال شواهدی میگردد که آن عقیده را درست نشان دهد.
مثال: فردی که فکر میکند یک داروی خاص تاثیرگذار است، فقط به دنبال مقالات و نظراتی میگردد که اثربخشی آن دارو را تایید میکنند
2. خطای دسترسی آسان
هر چه یک اتفاق یا موضوع راحتتر و سریعتر در ذهن ما تداعی شود، آن را مهمتر، رایجتر یا محتملتر فرض میکنیم، حتی اگر این برداشت صحیح نباشد.
مثال: وقتی خبرهای مربوط به تصادفات هوایی را زیاد میبینیم و میشنویم، ممکن است فکر کنیم پرواز کردن بسیار خطرناک است، در حالی که آمار واقعی نشان میدهد سفرهای هوایی امنتر از رانندگی هستند.
3. خطای انکر (لنگر)
وقتی ما در مواجهه با یک تصمیم یا قضاوت، اولین عدد، قیمت یا اطلاعاتی که دریافت میکنیم به عنوان نقطه موثق عمل میکند و بر تصمیمهای بعدی ما تاثیر میگذارد.
مثال: در معاملات فروش اولین پیشنهادی که داده میشود معمولاً تأثیر زیادی روی نتیجه نهایی میگذارد، چون ذهن طرف مقابل به آن عدد «لنگر» میزند و آن را فراموش نمیکند.
4. خطای بازگشت به میانگین
اگر یک رویداد یا نتیجه به طور غیرعادی و دور از میانگین طبیعی خودش اتفاق بیفتد در دفعات بعدی احتمال زیاد نتایج به حالت طبیعی خودش بازمیگردد، اما افراد معمولاً این بازگشت طبیعی را به اشتباه به عنوان تأثیر یک اقدام خاص تعبیر میکنند.
مثال: وقتی یک سهم یا بازار به صورت غیرعادی رشد یا افت میکند، معمولاً بعد از مدتی به سمت میانگین خودش بازمیگردد، اما سرمایهگذاران ممکن است تغییرات کوتاهمدت را به عنوان روند پایدار اشتباه بگیرند.
5. خطای برجسته بودن
وقتی با چند گزینه یا اطلاعات مختلف روبرو میشویم، ذهن ما به سمت آنهایی کشیده میشود که بیشتر جلب توجه میکنند یا خاصتر و غیرمعمولتر هستند
مثال: تبلیغاتی که از رنگها، صداها یا تصاویر خیلی چشمگیر و خاص استفاده میکنند، بیشتر در ذهن ما میمانند حتی اگر محصول تفاوت زیادی با بقیه نداشته باشد.
6. خطای چارچوببندی
این خطا زمانی رخ میدهد که نحوه بیان یک مسئله یا سوال، باعث تغییر در قضاوت ما میشود، حتی اگر محتوای اصلی ثابت باشد.
مثال: محصولی که گفته میشود «۹۵٪ مشتریان از آن راضی هستند» احتمالاً بهتر فروخته میشود تا محصولی که بگوید «۵٪ مشتریان ناراضی هستند»
7. خطای وضعیت کنونی
این خطا به معنای گرایش طبیعی ذهن انسان به نگه داشتن شرایط فعلی و مقاومت در برابر تغییر است. در واقع، ما ترجیح میدهیم همانطور که هستیم بمانیم، چون تغییر ممکن است خطرناک، پیچیده یا نامعلوم به نظر برسد.
مثال: افراد در سازمانها ممکن است از نرمافزار یا روشهای قدیمی استفاده کنند و از یادگیری یا استفاده از ابزارهای جدید خودداری کنند.
8. خطای مالکیت
این خطا یعنی وقتی چیزی را داریم یا احساس مالکیت نسبت به آن داریم، تمایل داریم آن را بیشتر از ارزش واقعیاش ببینیم و حاضر نیستیم آن را به قیمت واقعی یا حتی کمتر بفروشیم.
مثال: وقتی کسی خانه یا ماشین خودش را میفروشد، ممکن است قیمت بالاتری نسبت به بازار پیشنهاد دهد چون به آن ارزش عاطفی یا مالکیتی داده است.
9. خطای نتیجه
این خطا یعنی وقتی کاری انجام میدهیم یا تصمیمی میگیریم، بعد از دیدن نتیجه آن، قضاوت میکنیم که تصمیم خوب یا بد بوده است، بدون اینکه به این توجه کنیم که آیا آن تصمیم در زمان خودش منطقی و درست بوده یا نه.
مثال: وقتی یک مدیر تصمیم ریسکپذیری میگیرد و شرکت موفق میشود، همه میگویند تصمیم او عالی بوده، اما اگر شرکت ضرر کند، همان تصمیم را اشتباه میدانند.
10. اثر تازگی
اثر تازگی یعنی ما تمایل داریم بهتر و بیشتر آنچه را که اخیراً دیده یا شنیدهایم به یاد بیاوریم و اطلاعات یا رویدادهای تازهتر در ذهن ما برجستهتر باقی میمانند، نسبت به اطلاعات قدیمیتر.
مثال: تبلیغات یا پیامهایی که اخیراً دیده شدهاند، تاثیر بیشتری روی تصمیمگیری مشتریان دارند.
11. اثر حافظه گذشتهنگر
این خطا به این معناست که وقتی اتفاقی رخ میدهد، ما فکر میکنیم میدانستیم این اتفاق خواهد افتادیا پیشبینیاش کرده بودیم
مثال: فرض کنید یک تیم در بازی شکست میخورد، همه میگویند «آره، معلوم بود که آنها میبازند»، اما واقعاً قبل از بازی کسی اینقدر مطمئن نبود.
12. اثر گله وار
وقتی افراد میبینند جمع بزرگی از مردم کاری انجام میدهند، آنها نیز بدون بررسی دقیق همان کار را تکرار میکنند.
مثال: در شبکههای اجتماعی وقتی یک ویدیو یا مطلبی محبوب میشود، افراد زیادی آن را میبینند و بازنشر میکنند.
13. سوگیری دلیلانگاری
این خطا زمانی رخ میدهد که ذهن انسان صرفاً به دلیل همزمانی یا نزدیکی زمانیِ دو اتفاق، گمان میکند یکی علت دیگری است.
مثال: مثلاً میگویند: «کسانی که این مکمل را مصرف کردهاند، وزن کم کردهاند»، اما بررسی نمیشود که آیا کاهش وزن واقعاً به دلیل مصرف آن مکمل بوده یا خیر.
30 دقیقه مشاوره رایگان فروش میخوای؟ شمارهت رو بذار
در صورت نیاز به پشتیبانی، با شماره 31777000-051 تماس بگیرید
راهکارهایی برای مقابله با خطاهای شناختی
1. آگاهی از خطاهای شناختی
شناخت ساز و کار ذهن انسان و خطاهایی که میتواند درگیر آن شود اولین قدم برای مقابله با آنهاست. زمانی که این خطاها را عمیقا بشناسیم میتوانیم آنها را تشخیص دهیم و در تصمیمگیریهای خود بازنگری کنیم تا از ضررهای احتمالی دوری نماییم.
2. تفکر انتقادی
تفکر انتقادی به انسان کمک میکند تا بهجای واکنشهای سریع یا احساسی ، با دقت، منطق و شواهد به تحلیل اطلاعات بپردازد. تفکر انتقادی به ما یاد میدهد قبل از تصمیمگیری کمی مکث کنیم و از خود بپرسیم آیا دارم از روی احساس یا فرضیات قضاوت میکنم؟
3. بازخورد گرفتن از دیگران
خوب است که هنگام یک تصمیمگیری حیاتی یا یک قضاوت نظر دیگران را دربارهی نحوهی تصمیمگیری خود جویا شویم. این نظرات معمولا حاوی نکات مهمی دربارهی عملکرد ذهنی ما و تلههای ذهنی هستند که باید از آنها اجتناب کنیم.
4. تصمیمگیری مبتنی بر داده
حتی اگر احساس میکنید تصمیمی که گرفتهاید یا قضاوتی که دارید کاملا درست است بهتر است دوباره به شواهد و دادههای موجود نگاهی بیاندازید. قضاوت براساس داده اهمیت بیشتری نسبت به قضاوت بر اساس احساس دارد
5. کنترل احساسات
ذهن انسان بر اساس غریزه بقا به گونهای طراحی شده است که سریع و بر اساس احساسات تصمیم بگیرد. هنگام اتخاذ تصمیمهای مهم احساست خود را کنترل کنید و بدون دخالت آنها به قضیه نگاه کنید. به خودتان فرصت بدهید تا ارزیابی درستی داشته باشد و سپس تصمیم بگیرید.
6. استفاده از چک لیستها
وقتی از چکلیست استفاده میکنیم، فرآیند فکر کردن و تصمیمگیری به شکلی ساختارمند، مرحلهبهمرحله و هدفمند پیش میرود. همچنین کلیستها کمک میکنند موارد مهم را فراموش نکنید، عوامل تأثیرگذار را بهطور کامل بررسی کنید و اطلاعات را بیطرفانه تحلیل کنید.
خطاهای ذهنی یا سوگیریهای شناختی چگونه میتواند در موفقیت یک کسب و کار تاثیر بگذارد؟
خطاهای شناختی میتوانند منجر به تکرار اشتباهات، دوبارهکاری، پروژههای ناموفق و هدررفت منابع شوند. همچنین باعث میشوند مدیران بهجای اتکا به دادهها و تحلیل منطقی، بر احساس یا دادههای ناقص تکیه کنند.
مدیرانی که تحت تأثیر احساسات، برداشتهای شخصی یا حافظه گزینشی هستند، عملکرد کارکنان، مشتریان یا پروژهها را بهدرستی ارزیابی نمیکنند و دچار تصمیمگیری غیرمنصفانه یا سرمایهگذاری رویایدههای نادرست شوند.
در هر سمتی که مشغول به کار هستید لازم است ابتدا با این خطاهای ذهنی آشنا شوید و سپس برنامهای برای جلوگیری از رخداد آنها ترتیب دهید.
نرمافزار سی آر ام، بهترین راهحل برای تصمیمگیری صحیح در سازمانها
همانطور که گفته شد وجود یک سیستم یکپارچه که بتواند با ارائهی دادههای دقیق و سریع به فرآیند تصمیمگیری در هر مورد کمک کند، کسب و کار شما را از تلههای شناختی انسانی نجات خواهد داد. اگر هنوز نمیدانید سامانه سی آر ام چیست و چگونه به کسب و کار شما کمک میکند با این مقاله همراه باشید.
- یکی از دلایل اصلی بروز خطاهای ذهنی در مدیریت، تکیه بر حس درونی، تجربههای شخصی یا برداشتهای ناقص است.
سامانه مدیریت مشتریان و سی آر ام با ثبت و تحلیل دقیق دادههای واقعی مشتریان (مانند سابقه خرید، رضایت، تعاملات، نرخ تبدیل و …) به مدیران کمک میکند تصمیمات خود را بر پایه شواهد عینی بگیرند، نه بر اساس حافظه یا تصور ذهنی.
- وقتی اطلاعات بهصورت پراکنده یا ناقص باشد، ذهن تمایل دارد فقط آن دادههایی را ببیند که باور اولیهاش را تأیید میکنند.
با خرید سامانه سی آر ام تمام اطلاعات را یکپارچه، شفاف و قابل پیگیری در اختیار قرار میدهد؛ بنابراین تصمیمگیرنده ناچار است کل واقعیت را ببیند، نه فقط بخشی از آن را.
- مدیر یا فروشنده ممکن است فراموش کند که قبلاً چه گفتوگویی با مشتری داشته یا چه قولی داده است.
CRMبا ثبت کامل تعاملات و تاریخچه ارتباطات، مانع از خطای حافظه و سوءتفاهم در روابط کاری میشود.
- علاوه بر تمام موارد گفته شده، CRMهای مدرن مثل سی آر ام اج ابری دارای گزارشها و داشبوردهای تحلیلی هستند که روند رفتار مشتری، الگوهای فروش، میزان وفاداری و بازخوردها را بهصورت آماری و تصویری نمایش میدهند.
این راهنمای تخصصی را ذخیره کنید تا برای همیشه به عنوان یک منبع معتبر در دسترس باشد.
0 پاسخ
همیشه تکنیکهای جدیدی را امتحان کنید و فرصتها را از دست ندهید. یک حرفی است که من همیشه آویزه گوشم کردم که میگه. از زیر و رو کردن زندگیتان نترسید شاید زیر زندگی بهتر از روی آن باشد.
واقعا از وقتی که از نرمافزار CRM استفاده میکنم، تحولی در کسب و کارم ایجاد شده. برای مدیریت ارتباط با مشتریان و پیگیری فروش و خدمات، این ابزار بسیار کارآمد بوده و در وقت من به شکل چشمگیری صرفهجویی شده. قبل از استفاده از CRM، بسیاری از اطلاعات مهم را از دست میدادم و نظم کاریم پایین بود. حالا همه اطلاعات در یک جا متمرکز شده و میتوانم با دقت بیشتری به مشتریانم خدمترسانی کنم.
واقعاً تاسف میخورم که چرا زودتر با این نرمافزار آشنا نبودم. اگر شما هم کسب و کار خود را جدی میگیرید، حتماً از یک سیستم CRM استفاده کنید. این تغییر میتواند به شما در رشد و پیشرفت کاری کمک شایانی کند. 👍